سرقت ادبیِ سه منظومۀ پهلوانی در قرن دهم: فرامرزنامۀ کوچک، شبرنگ‌نامه و سام‌نامه


چکیده: تا کنون دربارۀ سرایندۀ سام‌نامه بحث‌های بسیاری بین پژوهندگان درگرفته است. برخی سرودن آن را به شاعر نامدار قرن هشتم، خواجوی کرمانی نسبت داده‌اند و برخی دیگر در این انتساب سخت تردید کرده‌اند. در این جستار این فرض مطرح شده است که در قرن دهم هجری شخصی هم‌نام خواجو به نام «خواجوی شاهنامه‌خوان کراتی» منظومۀ سام‌نامه را از روی همای و همایون خواجوی کرمانی و با اشعار دیگری دربارۀ سام- سرودۀ خود یا دیگران- مدوّن می‌کند. افزون بر این، همین شخص دو منظومۀ پهلوانی دیگر نیز به نام‌های فرامرزنامۀ کوچک و شبرنگ‌نامه که احتمالاً هردو در قرن ششم هجری سروده شده و در متن هیچ یک به سرایندۀ آنها تصریح نشده، به خود نسبت داده است.
ادامه مطلب ...

بیتی اروتیک منسوب به فردوسی

  بیت زیر که بر سر زبان‌هاست، به فردوسی هم منسوب است و حتی گفته اند تنها بیت اروتیک اوست :
میان دو پایش یکی حرف بود / سم آهوی مانده در برف بود
چرا «یکی حرف بود»؟ روزی با استاد نازنین احمد سمیعی گیلانی - که خدایش طول عمر دهاد- و دانشور دیگری سخن از این بیت منسوب به فردوسی بود. بنده گفتم استاد! امکان ندارد که این بیت سرودۀ فردوسی باشد، ولی نکتۀ جالب توجه این بود که استاد سمیعی با آن حضور ذهن اعجاب‌انگیز خود، «حرف» در این بیت را با «گفتگو» در بیتی از زنده یاد ملک‌الشعرای بهار ربط داد. من در اینترنت جستجو کردم و بیت بهار را یافتم در قطعه‌ای با عنوان «شوخ‌چشم پاریسی»:
ادامه مطلب ...