کهن ترین تصویر رستم در نقاشی های پنجکنت

-->
به تازگی فرهنگستان هنر کتاب بسیار مهمی را به چاپ رسانده است از الکساندر بلنیتسکی با عنوان هنر تاریخی پنجکنت: نقاشی و پیکرتراشی(1390). اصل کتاب به روسی است و عباس علی عزتی آن را به فارسی برگردانده است. پنجکنت نام شهری است در شمال تاجیکستان در سمت راست رودخانۀ زرافشان و 60 کیلومتری شرق سمرقند. از سال 1946 تا 1953 باستان شناسان روسی در جریان حفاری های این شهر تاریخی، به آثار جالب و مهمی از هنر و فرهنگ سغدی برخوردند. ظاهرا پنجکنت در قرن پنجم یا آغاز قرن ششم میلادی شکل گرفته و موجودیت خود را در قرن هشتم میلادی پس از دست یافتن اعراب بر آسیای میانه از دست داده است. در میان همۀ آثار هنری کشف شده از این شهر نقاشی در جایگاه نخست قرار دارد. در شهر قدیمی پنجکنت بیش از پنجاه مکان از زیر خاک بیرون آمده که دیوارهایشان قبلاً پر از نقاشی های متعدد بوده است. در این کتاب نویسنده نقاشی­ها را که عمدتاَ صحنه ­های بزم و رزم است با دقت توصیف کرده است. اما در غالب موارد روایاتی که بر اساس آن نقاشی­ها شکل گرفته ناشناخته است و نویسنده نیز کمتر به حدس و گمان متوسّل شده است. یکی از نکات مهم در این نقاشی­ها حضور زنان در بیشتر صحنه های بزم و رزم است.
ادامه مطلب ...