چو فردا برآید بلند آفتاب: دربارۀ دو بیت معروفِ منسوب به فردوسی


در داستان کین سیاوخش، پس از آنکه رستم خبر کشته شدن سیاوخش را در نیمروز (سیستان) می‌شنود، از هوش می‌رود و پس از یک هفته سوگواری با سپاهی راهیِ دربار کیکاوس می‌شود و سوگند می‌خورد که کین شاهزادۀ جوان را بخواهد:
به دادار دارنده سوگند خورد / که هرگز تنم بی‌سِلیح نبرد،
نباشد، نه رخ را بشویم ز خاک / سَزد گر نباشم برین سوگ پاک
کُله ترگ و شمشیر جام منست / به بازو خمِ خام دام منست
ادامه مطلب ...

تهمینه یا تهمیمه؟

تهمینه/ تهمیمه دختر پادشاه سمنگان بود که نیمه شب به بالین مهمانِِ پدرش رستم آمد و خود را بر او عرضه کرد و از پیوند آنان سهراب زاده شد. نام تهمینه در دو بیت زیر از داستان رستم و سهراب آمده است:
یکی آنجا که خودش را به رستم معرفی می‌کند:
چنین داد پاسخ که تهمینه‌ام / تو گویی که از غم به دو نیمه‌ام[1]
و دیگری هنگام نامگذاری سهراب:
چو خندان شد و چهره شاداب کرد/ وَرا نام تهمینه سهراب کرد[2]
در همۀ چاپ‌های شاهنامه مانند چاپ استاد خالقی مطلق، همین صورت تهمینه دیده می‌شود، بجز در چاپ ژول موهل[3] که صورت تهمیمه آمده است. در فرهنگ شاهنامۀ فریتس وُلف[4] هم هردو صورت مدخل شده‌اند.
ادامه مطلب ...